«Οχι» διοικητικά πρόστιμα για ποινικές υποθέσεις

ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ ΓΙΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΤΙΜΩΡΟΥΝΤΑΙ «ΔΙΠΛΑ»
«Οχι» διοικητικά πρόστιμα για ποινικές υποθέσεις
Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΖΕΡΒΑ

Μια σημαντική δικαστική απόφαση αλλάζει άρδην τα δεδομένα όσον αφορά την τιμωρία όλων των ποινικών αδικημάτων στα οποία επιβάλλονται παράλληλα και διοικητικές κυρώσεις εν είδει χρηματικού προστίμου.

Σοβαρά εγκλήματα, όπως η λαθρεμπορία, η έκδοση εικονικών τιμολογίων, τα τυχερά παιχνίδια, τα πρόστιμα του ΙΚΑ, τα εγκλήματα κατά του περιβάλλοντος, οι περιπτώσεις παράνομων βιντεοσκοπήσεων ή παραβίασης προσωπικών δεδομένων και πολλά άλλα, δεν μπορούν πλέον, με βάση την απόφαση αυτή, να τιμωρούνται και διοικητικά, εάν έχουν ήδη εκδοθεί για αυτά αμετάκλητες ποινικές αποφάσεις, είτε καταδικαστικές είτε αθωωτικές!

Σύμφωνα με το διοικητικό Εφετείο Κομοτηνής, χιλιάδες χρηματικά πρόστιμα που έχουν επιβληθεί από διοικητικά όργανα ή Αρχές πρέπει να καταργηθούν αυτοδικαίως γιατί παραβιάζουν την αρχή ότι ουδείς δικάζεται δύο φορές για την ίδια πράξη (non bis in idem).

Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης, εισηγητής της οποίας ήταν ο εφέτης Κων. Παππάς, η διοικητική δίκη που δημιουργείται λόγω της επιβολής της διοικητικής κύρωσης οδηγεί αναγκαστικά στην ακύρωση της καταλογιστικής πράξης επιβολής του προστίμου. Οπως αναφέρεται, αυτό συμβαίνει γιατί η διοικητική ποινή έχει σε όλα αυτά τα αδικήματα τιμωρητικό χαρακτήρα και θεωρείται σύμφωνα και με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κύρωση «ποινικής φύσεως». Δεν είναι δυνατόν δηλαδή μια υπόθεση με τα ίδια ακριβώς πραγματικά περιστατικά να δικάζεται και ως ποινικό αδίκημα αλλά και ως διοικητική υπόθεση, για την αυτοτελή επιβολή του προστίμου από το διοικητικό όργανο.

Το δικαστήριο έκρινε ότι προκειμένου να αποφευχθεί το ενδεχόμενο δύο δεδικασμένων και μάλιστα συχνά αντιφατικών μεταξύ τους (δηλαδή αθώωση στο ποινικό και καταδίκη στο διοικητικό δικαστήριο), πρέπει στα αδικήματα αυτά να γίνεται μία δίκη (κατά προτίμηση ποινική) και να επιβάλλεται ενιαία ποινή από το ποινικό δικαστήριο (φυλάκιση και πρόστιμο).

Η δικαστική αυτή εξέλιξη δίνει νέα ώθηση στη νομολογία. Μέχρι σήμερα τα δικαστήρια απέφευγαν να πάρουν ξεκάθαρη θέση στο ζήτημα αυτό, αν και είναι σαφές ότι η διοικητική κύρωση σε μια σειρά ειδικών ποινικών νόμων θεωρείται ποινική τιμωρία και όχι επανορθωτική-αποκαταστική ποινή μιας βλάβης. Αυτό είχε αποτέλεσμα να εκδίδονται συχνά αντίθετες αποφάσεις μεταξύ ποινικών και διοικητικών δικαστηρίων για την ίδια υπόθεση. Σύμφωνα με το 7ο πρωτόκολλο όμως της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, δεν επιτρέπεται να δικάζεται κανείς δύο φορές για την ίδια πράξη. Η αρχή αυτή ισχύει απαρεγκλίτως στις παραπάνω περιπτώσεις εγκλημάτων καθώς αφορούν ακριβώς τα ίδια πραγματικά περιστατικά για τα οποία επήλθε ή όχι η ποινική καταδίκη.

Η νέα νομολογία

Η νέα αυτή, πρωτοποριακή νομολογία δημιουργεί ωστόσο νέα δεδομένα στη δικαστική αντιμετώπιση των παραπάνω σοβαρών ζητημάτων.

Πρώτον, απαιτεί την εκδίκαση των υποθέσεων επιβολής διοικητικών κυρώσεων κάτω από την αυξημένη προστασία των εγγυήσεων μιας ποινικής δίκης.

Δεύτερον, μπορεί να οδηγήσει στη μείωση του αριθμού των εκκρεμών δικών (κυρίως στα διοικητικά δικαστήρια) καθώς και στην επιτάχυνση του ρυθμού απονομής της δικαιοσύνης. Επίσης, για το ενιαίο της αντιμετώπισης, ίσως θα ήταν σκόπιμο να υπάρξει σύντομα μια νομοθετική ρύθμιση του θέματος, ώστε όλα τα χρηματικά πρόστιμα-κυρώσεις για παρόμοιου είδους αδικήματα να επιβάλλονται από τα ποινικά δικαστήρια.

Οπως λένε αρκετοί νομικοί μάλιστα, η συγκεκριμένη απόφαση στέλνει προς την εκτελεστική εξουσία το μήνυμα ότι δεν είναι ανεκτός ο συνεχής περιορισμός του δικαιώματος δικαστικής προστασίας των πολιτών, στο όνομα της ταχύτερης είσπραξης εσόδων (π.χ. συνοπτικές φορολογικές δίκες και καταδίκες).

Για την ιστορία, η απόφαση (151/2010) του Διοικητικού Εφετείου Κομοτηνής αφορούσε πρόσφυγα ο οποίος κατηγορήθηκε για παράνομη εισαγωγή αυτοκινήτου (λαθρεμπορία) και κλήθηκε από την τελωνειακή αρχή να πληρώσει πολλαπλό τέλος περίπου 6.000 ευρώ. Το δικαστήριο ακύρωσε την πράξη επιβολής του τέλους, χωρίς να εξετάσει την ποινική ουσία της υπόθεσης. Ο Ρωσοπόντιος πάντως αθωώθηκε και στο ποινικό δικαστήριο.*